Σχόλια ιστορικού ενδιαφέροντος
1. Σχετικά με τα επαγγέλματα
Οι Νησλήδες ήταν έμποροι και τεχνίτες, κυρίως οικοδόμοι. Οι οικοδόμοι έφευγαν την άνοιξη στις πόλεις πέριξ της λίμνης και επέστρεφαν το φθινόπωρο. Την εργασία τους ως οικοδόμοι τη συνέχισαν όταν ήρθαν στην Ελλάδα. Αυτοί με πολλή προσωπική εργασία που προσέφεραν στον Σύλλογο χωρίς αμοιβή βοήθησαν να χτιστεί η σημερινή αίθουσα του Συλλόγου στη Νίκαια, όπου κατά το μεγαλύτερο ποσοστό (σχεδόν το 80% των Νησλήδων) κατοίκησαν.Πολλοί Νησλήδες που δεν ασχολήθηκαν με την οικοδομή εργάστηκαν κατά τον Μεσοπόλεμο σε καμίνια για την παραγωγή τούβλων και κεραμιδιών ως ανειδίκευτοι εργάτες. Υπήρχε μεγάλη ζήτηση εργατικών χεριών κατά τον Μεσοπόλεμο στις οικοδομές και τα καμίνια, επειδή οι πρόσφυγες προσέφεραν πολύ φθηνό εργατικό δυναμικό. Έτσι δημιουργήθηκαν τα πολλά νεοκλασικά της Αθήνας και του Πειραιά.
Πιστεύω ότι η αναφορά του στα νησιά της Λίμνης Πασγούση και η συμπεριφορά των κατοίκων τους δεν έχει σχέση με το νησί της λίμνης του Εγιρδήρ.Υπάρχουν στην αφήγηση οι εξής πληροφορίες:α. ότι «αυθημερόν πήγαιναν στο Ικόνιο και επέστρεφαν» με τα μέσα της εποχής.β. η λίμνη έχει στη μέση νησιά (και όχι νησί) που κατοικούνται.γ. οι Έλληνες κάτοικοι των νησιών αντιστάθηκαν στον αυτοκράτορα επειδή είχαν πολύχρονη συναναστροφή με τους Τούρκους.Από τη μελέτη του χάρτη και τη γνώση της ιστορίας εκείνης της περιόδου βγαίνουν τα παρακάτω συμπεράσματα:α. Υπάρχει λίμνη με πολλά νησιά κοντά στο Ικόνιο που επιτρέπει την αυθημερόν μετάβαση και επιστροφή: η Λίμνη Μπεησεχίρ. Επίσης η λίμνη αυτή είναι στον δρόμο Κωνσταντινούπολης-Ικονίου. Το Εγιρδήρ, όπως αφηγείται ο Αντώνης Παυλίδης, απέχει από το Ικόνιο περισσότερο από επτά ημέρες πεζοπορίας.β. Η Λίμνη Μπεησεχήρ έχει πολλά νησιά που κατοικούνταν από Έλληνες. Τα γεγονότα που αναφέρει ο Κίνναμος συνέβησαν περίπου 150 χρόνια μετά τη μάχη του Ματζικέρτ και την ήττα του αυτοκρατορικού στρατού. Ο χρόνος αυτός είναι σχετικά λίγος, ώστε οι κάτοικοι των νησιών να εξισλαμιστούν, αλλά αρκετός ώστε να αποκτήσουν καλές σχέσεις με την εξουσία του Ικονίου. Φαίνεται ότι αυτοί οι άνθρωποι με την πάροδο του χρόνου κάτω από την επίδραση του τουρκικού και ισλαμικού συγκριτισμού εξισλαμίσθηκαν και εκτουρκίστηκαν πλήρως, ώστε να μην τους συναντήσει κανείς τους επόμενους αιώνες.γ. Οι κάτοικοι των νησιών αντιστάθηκαν στον αυτοκράτορα, επειδή η εξουσία του Ικονίου είχε φιλολαϊκή πολιτική (λιγότεροι φόροι κυρίως) κι έτσι δεν ήθελαν να προκαλέσουν την εχθρότητα του σουλτάνου, όταν θα έφευγε ο αυτοκράτορας.Συνεπώς ο αυτοκράτορας δεν πέρασε από την Προστάνα ή Ακρωτήρι (Εγιρδήρ), επειδή ο δρόμος από την Αντιόχεια της Πισιδίας (Γιάλοβατς) για το Ικόνιο είχε νοτιοανατολική κατεύθυνση και περνούσε από τη λίμνη του Μπεησεχίρ. Θα περνούσε από το Εγιρδήρ εάν επρόκειτο να μεταβεί στην Αττάλεια (είναι ο δρόμος Νότου-Βορρά που ακολούθησε ο Απόστολος Παύλος για να μεταβεί στην Αντιόχεια της Πισιδίας που ήταν σταυροδρόμι). Η οικονομία χρόνου και μέσων καθιστούσε αδιανόητη μια τέτοια πορεία. Επίσης κατά τους χρόνους εκείνους είναι απίθανο το Νησί να είχε κατοίκους (η παράδοση μας λέει ότι κατά τους Βυζαντινούς χρόνους το Νησί ήταν μοναστηριακός τόπος).Οι εξισλαμισμοί έγιναν σε ολόκληρη την Πισιδία την εποχή του Μπέη Χαμίτ, όταν το Σουλτανάτο του Ρουμ έχει παρακμάσει, δηλαδή τον 12ο αιώνα (βλ. αναφορά σε επόμενο σχόλιο).
Σπυρίδων Παλόγλου
Πρόεδρος του Συλλόγου Νησιού Πισιδίας Μ. Ασίας "Άγιοι Ανάργυροι"